Azbest i eternit na dachu. Zagrożenia dla zdrowia i bezpieczne usuwanie.

Eternit, znany również jako płyty cementowo-azbestowe, był kiedyś popularnym materiałem budowlanym ze względu na swoją trwałość i odporność na warunki atmosferyczne. Jednakże, jego skład zawierający azbest stawia poważne zagrożenia dla zdrowia ludzkiego.

Czym jest azbest, a czym eternit?

Azbest i eternit to terminy często używane zamiennie, co może prowadzić do nieporozumień. Aby lepiej zrozumieć te pojęcia, warto przyjrzeć się ich definicjom i związkom. Azbest to minerał włóknisty, który charakteryzuje się wyjątkowymi właściwościami, takimi jak wytrzymałość, elastyczność i odporność na działanie wysokich temperatur. Jednak paradoksalnie, mimo tych cech, azbest stał się przedmiotem głęboko zakorzenionych obaw zdrowotnych. W wyniku wdychania mikroskopijnych włókien azbestu, ludzie mogą być narażeni na poważne schorzenia płuc, w tym raka płuc i mezotelioma.

Eternit to materiał budowlany powstały z połączenia cementu i włókien azbestu. W typowej kompozycji płyty eternitowej, azbest stanowi około 10-15% materiału, a resztę stanowi cement. Ta kombinacja nadaje eternitowi trwałość i odporność na warunki atmosferyczne, co sprawia, że był on szeroko stosowany w budownictwie, zwłaszcza do produkcji płyt falistych, używanych jako pokrycia dachowe. Wdychanie tych włókien może prowadzić do poważnych schorzeń płuc, w tym azbestozy, raka płuc i mezotelioma. W składzie takich falistych okładzin znajdowało się nawet 13% niebezpiecznego dla zdrowia azbestu, który z czasem zaczął uwalniać się do środowiska.

Szkodliwość eternitu wynika więc ze szkodliwości azbestu, znajdującego się w jego składzie. Azbest na dachu stanowi szczególne ryzyko, ponieważ pod wpływem warunków atmosferycznych, takich jak deszcz, wiatr czy erozja, płyty mogą ulegać degradacji, zwiększając ryzyko uwolnienia niebezpiecznych włókien.

Zakaz Stosowania Azbestu: Ochrona Zdrowia jako Priorytet

Wprowadzenie zakazu stosowania, produkcji i wprowadzania do obrotu produktów azbestowych, zawierających powyżej 0,1% azbestu, było koniecznym krokiem w reakcji na odkrycia dotyczące szkodliwości tej grupy minerałów. Zgodnie z długofalowym programem wycofywania azbestu z gospodarki, jak i obowiązującym stanem prawnym, wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawierających azbest dopuszcza się w użytkowanych instalacjach (rozumie się przez to również budynki) lub urządzeniach nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2032 r. . Azbest, choć niegdyś ceniony ze względu na swoje wyjątkowe właściwości, stał się przyczyną poważnych schorzeń, wywołując obawy związane z zdrowiem publicznym.

Wpływ azbestu na nasze zdrowie i środowisko

Obecne zagrożenie związane z azbestem, który obecnie jest uznawany za jedno z najgroźniejszych zanieczyszczeń na świecie. Rocznie około 100 tysięcy osób umiera z powodu jego szkodliwego wpływu. Mimo że sama obecność dachu z eternitu nie stanowi bezpośredniego zagrożenia, to kiedy faliste płyty ulegają cięciu, przełamywaniu, kruszeniu lub korozji, mogą generować pył zawierający azbestowe włókna.

Najbardziej niebezpieczna sytuacja występuje, gdy ten drażniący pył dostaje się do płuc. Raz w organizmie, azbestowe włókna są trudne do usunięcia, a ich szkodliwe skutki mogą ujawnić się nawet po wielu latach. Włókna penetrują i drażnią płuca przez długi okres, co może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Najczęściej wspomina się o pylicy azbestowej, która manifestuje się objawami takimi jak kaszel i duszności.

Dodatkowo, ekspozycja na azbest zwiększa ryzyko wystąpienia chorób, takich jak międzybłoniak opłucnej czy otrzewnej, a także raka oskrzeli i płuc. Ważne jest podkreślenie, że oznacza to realne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, szczególnie gdy związane jest z pracami, podczas których materiał zawierający azbest ulega zniszczeniu. Stały kontakt z azbestem skutkuje także pylicą azbestową, której objawy pojawiają się po latach ekspozycji, utrudniając wczesną diagnozę.

Jak bezpiecznie usunąć Płyty Cementowo-Azbestowych?!

Bezpieczne usuwanie eternitu z dachu to kluczowy krok w ochronie przed potencjalnym zagrożeniem związanym z azbestem. Istnieje wyraźne ostrzeżenie przed próbą samodzielnego demontażu, ponieważ niewłaściwe działania mogą zwiększyć ryzyko ekspozycji na azbestowe włókna, co stanowi znaczne zagrożenie dla zdrowia. Podkreśla się, że usuwane płyty eternitowe nie powinny być wyrzucane do lasu ani zakopywane w ziemi. Konieczne jest skorzystanie z usług specjalistycznej firmy, która posiada niezbędne kwalifikacje i koncesję do utylizacji azbestu.

Informacje na temat firm zajmujących się tego rodzaju pracami można znaleźć w wydziale ochrony środowiska starostwa powiatowego. Właściciel domu zobowiązany jest do zgłoszenia planów usunięcia azbestu odpowiedniemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej. Proces usuwania azbestu musi być przeprowadzony zgodnie z wymogami sanitarnymi i technicznymi. Procedury te obejmują:

Ochronę Osób: Pracownicy muszą nosić specjalistyczny sprzęt ochrony osobistej, tak jak kombinezony, maski przeciwpyłowe, rękawice i okulary ochronne.

Mokre Usuwanie: Płyty eternitowe powinny być zwilżane, aby zminimalizować emisję włókien azbestu podczas usuwania.

Bezpieczne Odpady: Płyty powinny być pakowane w szczelne pojemniki, oznaczone jako zawierające azbest, i transportowane do specjalnych składowisk przeznaczonych do tego typu odpadów. Po zakończeniu operacji specjalistyczna firma wystawia zaświadczenie potwierdzające, że prace zostały wykonane z należytą starannością i zgodnie z obowiązującymi normami. Taki dokument jest istotny zarówno dla bezpieczeństwa zdrowotnego, jak i dla przestrzegania przepisów regulujących usuwanie azbestu.

Dofinansowanie na usunięcie rakotwórczego azbestu

Oczyszczenie kraju z azbestu stało się priorytetem, a dla właścicieli domów pod dachem z eternitu pojawiają się konkretne korzyści. Rachunek za utylizację eternitu oraz zaświadczenie potwierdzające legalność usuwania tego materiału stają się kluczowym punktem wyjścia do uzyskania dofinansowania na wymianę dachu, oferowanego przez gminy i powiaty. W ramach Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu istnieje realna szansa na zwrot kosztów w wysokości od 60 do 100 procent, zależnie od województwa.

To ważna pomoc finansowa, która może znacznie ułatwić decyzję o wymianie dachu, zwłaszcza że utylizację trzeba najpierw sfinansować z własnych środków. Jednak po udokumentowaniu legalnego usunięcia azbestu, możliwe jest ubieganie się o zwrot poniesionych kosztów.

Procedura składania wniosków jest dość prosta – wystarczy skierować je do jednostki samorządu terytorialnego odpowiedzialnej za obszar naszego miejsca zamieszkania. Warto się spieszyć, ponieważ do 2032 roku Polska zobowiązała się do kompleksowego pozbycia się azbestu ze ścian i dachów domów. Po upływie tego terminu, dostępność dofinansowania może zostać ograniczona, co sprawia, że podjęcie decyzji o wymianie dachu staje się jeszcze bardziej pilne.

Należy zaznaczyć, że mieszkanie pod dachem z eternitu stanowi realne zagrożenie dla zdrowia mieszkańców. Szczególnie niebezpieczne jest, gdy płyty faliste są uszkodzone i narażone na działanie warunków atmosferycznych, co skutkuje emisją drażniącego dla płuc i rakotwórczego pyłu. W kontekście tych zagrożeń, dofinansowanie staje się istotną zachętą do podjęcia działań na rzecz zdrowia mieszkańców i poprawy jakości życia.

Od 15 grudnia 2023 do 12 stycznia 2024 roku rolnicy będą mogli składać wnioski o dopłaty do wymiany dachu z eternitem. To kolejna edycja popularnego wśród rolników programu wymiany dachów z eternitem. W poprzedniej wnioski złożyło ponad 47 tys. gospodarstw. Niezależnie jednak od ilości złożonych wniosków oraz łącznej powierzchni wymienianego dachu (dachów), łączna wysokość wsparcia przyznana dla rolnika będzie nie większa niż 20,000 zł. Wsparcia udziela się na wymianę, na budynkach służących do produkcji rolniczej, pokrycia dachu wykonanego z wykorzystaniem wyrobów zawierających azbest . Do tego rodzaju wyrobów zalicza się głównie faliste płyty azbestowo-cementowe (tzw. eternit), ale również i inne materiały stosowane jako pokrycia dachowe jak np. płyty KARO czy też płyty prasowane. Przykładowy formularz tego zgłoszenia udostępniony jest na stronie internetowej AriMR. Gminy mogą również udostępniać własne formularze w postaci wniosku/zgłoszenia np. na swojej stronie internetowej.

Sankcje za niedostosowanie się do przepisów:

Trzeba pamiętać, że niedostosowanie się do norm dotyczących użytkowania i usuwania azbestu może skutkować poważnymi konsekwencjami prawno-finansowymi. Zarówno firmy, jak i osoby prywatne, które lekceważą przepisy bezpieczeństwa, narażają się na surowe grzywny. Co więcej, ponoszą odpowiedzialność za ewentualne szkody zdrowotne, jakie mogą wyniknąć z narażenia na azbest.

Czym możemy zastąpić eternit?

Azbest na dachu zastąpić warto pokryciem równie trwałym i nieobciążającym konstrukcji domu, ale bezpiecznym dla człowieka oraz środowiska. Pamiętajmy bowiem, że eternit jest surowcem stosunkowo lekkim, w związku z tym więźba dachowa nim pokryta nie musiała mieć dużej wytrzymałości. W przypadku słabej konstrukcji domu i/lub więźby, ciężkie ceramiczne dachówki mogą się nie sprawdzić. Zamiast nich polecane są natomiast lekkie pokrycia wykonane z blachy. Polecane pokrycia dachowe zamiast azbestu:

Blachodachówki: to pokrycie dachowe występuje w postaci niewielkich blaszanych paneli, . Takie rozwiązanie jest jednym z najczęściej wybieranych, z uwagi na jego trwałość, estetyczny wygląd oraz lekkość. W związku z tym blachodachówki dwumodułowe czy blachodachówki na wymiar położyć można na starych dachach o lżejszej konstrukcji. Zaletą tego pokrycia jest także szybki i łatwy montaż, łatwy transport, większa dostępność wyspecjalizowanych ekip dekarskich oraz ekonomiczność. O licznych plusach dachówkach z blachy przeczytać można również w artykule Zalety blachodachówki.

Blacha trapezowa: posiada charakterystyczne przetłoczenia w kształcie trapezu, które wzmacniają sztywność profilu. Podobnie jak blachodachówka, to rozwiązanie jest trwałe, lekkie, niekorodujące, wytrzymałe oraz ekonomiczne. W zależności od wybranej powłoki, takie pokrycie dachowe posłużyć może nawet 50 lat. Blachotrapezy są jednocześnie tańsze od betonowych czy ceramicznych dachówek, a przy tym znacznie od nich lżejsze. Z uwagi na te cechy, warto rozważyć położenie tego materiału w zastępstwie za eternitowy dach.

Panele dachowe: cechują się trwałością oraz lekkością. Jednocześnie wyróżnia je współczesny design, który sprawdzi się w nowoczesnym budownictwie. Wartym podkreślenia jest również fakt, że panele dachowe, dzięki obecności rąbka, zapewniają dachowi dodatkowe usztywnienie i szczelność.

Płyty warstwowe dachowe: są materiałem budowlanym przeznaczonym, który ma zastosowanie jako ściany i dachy budynków. Wykonywane są jako moduły budowlane składające się z okładzin z blach stalowych obustronnie ocynkowanych, powlekanych lakierem poliestrowym. Trwałe połączenie okładziny płyt warstwowych z rdzeniem “PIR” (sztywna piana poliizocyjanurowa), zapewnia powstanie materiału przenoszącego obciążenia (parcie, odrywanie), na jakie narażone są ściany i dachy budynków. Płyty warstwowe są estetyczne, łatwe w montażu i zapewniają odpowiednią ochronę cieplną obiektów.

Podkreślmy to raz jeszcze: mieszkanie pod eternitowym dachem to realne ryzyko dla zdrowia, szczególnie gdy płyty są już uszkodzone. Warunki atmosferyczne tylko zwiększają te zagrożenia, uwalniając pył zawierający azbestowe włókna. Dofinansowanie nie tylko pomoże w wymianie dachu, ale również zabezpieczy twoje zdrowie i zdrowie twoich bliskich. Czas na nowy etap – bezpieczny i nowoczesny!